Moliére,normal bir komedi kalıbı içinde,çağlar boyu edebiyatın en ''kara'' tiyatrosunu yazmıştır.
İnsan denen yaratığa,bir sinek gibi iğnesini saplamış ve hassas bir kıskaçla onun reflekslerini oynatmıştır.Bir tek refleksi vardır zaten bu yaratığın,daha dokunur dokunmaz cılız bacağını titretmeye başlayan bencilliği.

Argan''ı şöyle bir yoklayın; ölüm korkusunun ve gülünçlüğünün gerisinde taşkın bir bencillik bulursunuz.Arnolphe''un yüreğini yoklayın; Agnés''i,o kuzucuğu,bir gün daha keyifli,daha rahat yiyebilmek için büyütüp yetiştirmiş olan bu adam,tam bir bencildir.Orgon da,Tanrısı ile,bir bencilden başka biri değildir ve kendini bir ermiş görmenin sevincini tatmak uğruna bütün ailesini feda etmeye hazırdır...Bencil Céliméne''i <> diye suçlayan Alceste,o da bir bencildir;hem de en soysuzlarından,erdemli olmakla övünenlerinden.Harpagon''sa -yaladığı kemikle tek başına kalan yaşlı bir köpek gibi- trajik bir bencil.Gülüç duruma düştükleri tutku kabarmaları ve bunun korkunç bir gelişmeyle dışa vurması,yüreklerinin bir çöl kadar ıssız olmasındandır hepsinin,orada tek başlarına birer hayalet gibi dolaşırlar.Sevimli denilen kişilere gelince,o çiçeği burnunda çirkinlik örneklerinin -Horeca''lar,Agnés''ler,Isabelle''ler,Lucielle''ler,Valére''ler,Damis''ler,Cléante''lar- davranışlarını,sözlerini iyi tartarsanız,kendi küçük çıkarlarından,isteklerine kavuşmanın o budalaca zevkinden başka bir şey düşünmezler.

O halde kimdir Moliére kişileri içinde iyi olan ? Seven ? Kendinden,başkasına veren ?Bu sorunun karşılığı yoktur.Moliére''in kişileri böyle bir soru karşısında tedirgin olurlar,birbirlerine bakarlar ve susarlar.

Belki içlerinden bir teki,en korkunç olanı,bize hiç de gülme isteği vermeyen ve Shakespeare''vari bir boyut kazanan Don Juan,çabucak bir şeyler bulup uydurmanın telaşı içinde Moliére''in elinden kurtulmuş ve hemen afişten indirilmiş olan Don Juan,yalnız o masum gibidir ve sevimlidir.O biraz da Tanrı''nın eseridir.

Ama insanoğlunun kendi saçmalığı,küçüklüğü,çirkinliği karşısında kopartmayı başardığı kahkaha,o kocaman,o mutlu ve katıksız gülüş kimin eseridir ? Genç insanoğlunun; kendisini tartan,yargılayan,kahkahayı basan,ama ne olursa olsun gene elini uzatan benzerinin eseridir.

Jean ANOUILH

Teşekkürler.